दशैं नेपालका प्रमुख चाडपर्वमध्ये एक हो, जुन विशेषगरी हिन्दू धर्मावलम्बीहरूले हर्षोल्लासका साथ मनाउँछन्। दशैंमा बालबालिकाका लागि यो चाड विशेष महत्त्व राख्छ, किनकि यसले खेल्ने, रमाउने र परिवारसँग समय बिताउने अवसर प्रदान गर्छ। यहाँ बालबालिकाले दशैंमा गर्न सक्ने केहि गतिविधिहरूको बारेमा चर्चा गरिएको छ ।
। पिङ खेल्नु
दशैंको एउटा प्रमुख आकर्षण भनेको पिङ हो। गाउँशहरका विभिन्न स्थानमा लिंगे पिङ, रोटे पिङजस्ता परम्परागत पिङहरू हालिन्छन्। बालबालिकाले यस समयमा पिङ खेल्न पाउँदा निकै रमाउँछन्। पिङ खेल्नु केवल रमाइलो मात्र होइन, यसले शरीरलाई सक्रिय राख्छ र परम्परागत खेलकुदको महत्त्वसमेत सिकाउँछ।
घर सजावटमा सघाउनु
दशैंमा घर सफा गर्ने, लिपपोत गर्ने र सजावट गर्ने चलन छ। बालबालिकाले आफ्नो सानो रचनात्मक काममा सघाउन सक्छन्। उनीहरूलाई फुलमाला तयार गर्न, रंगीन कागजहरू काट्न, वा दीप जलाउन सहयोग गर्न दिन सकिन्छ। यसले उनीहरूको रचनात्मकता विकास हुन्छ र परिवारसँग मिलेर काम गर्ने भावना पनि उत्पन्न हुन्छ।
आशीर्वाद लिन जानु
दशैंको विशेषता भनेको मान्यजनबाट टीका, जमरा र आशीर्वाद लिने परम्परा हो। बालबालिकाले परिवारका ठूला सदस्य, हजुरबुवा–हजुरआमा, काका–काकी, मामा–माइजू आदिसँग भेटेर टीका लगाउने र आशीर्वाद लिने अवसर पाउँछन्। यसले उनीहरूमा परम्परा र संस्कृतिप्रति आदरभाव जगाउँछ।
नयाँ कपडा र खेलौनासँग रमाउनु
दशैंको अर्को प्रमुख पक्ष भनेको नयाँ कपडा र खेलौनाहरू हो। अभिभावकहरूले बालबालिकालाई नयाँ कपडा किनिदिन्छन्, जसले उनीहरूलाई विशेष महसुस गराउँछ। साथै, नयाँ खेलौनाहरूले बालबालिकामा रमाइलो भावना ल्याउँछ।
खानपिनमा सहभागिता जनाउनु
दशैंको अवसरमा विभिन्न स्वादिष्ट परिकारहरू तयार गरिन्छन्। बालबालिकालाई सानो सानो सहयोग गर्न लगाउन सकिन्छ जस्तै मःमः बनाउन, चिउरा, दही र मासुको सानो परिकारहरू मिलाउन। यसले उनीहरूलाई खानाको महत्त्व र नेपाली संस्कृति सम्बन्धी ज्ञान प्रदान गर्दछ।
नातेदारहरूसँग भेटघाट
दशैंमा टाढा रहेका नातेदार र आफन्तहरू भेटघाटका लागि घर आउँछन्। बालबालिकाले आफ्नो दाजु–भाइ, दिदी–बहिनीहरूसँग भेट्ने अवसर पाउँछन्। यसले पारिवारिक सम्बन्धलाई अझ मजबुत बनाउँछ र बालबालिकामा सामूहिक भावना पैदा गर्छ।
टिका लगाउनु र जमरा लगाउनु
दशैंमा विशेषगरी नवौं दिनको महानवमीदेखि दसौं दिनमा मान्यजनहरूबाट टीका र जमरा लगाउने परम्परा रहेको छ। बालबालिकालाई दशैंको धार्मिक र सांस्कृतिक महत्त्वबारे बुझाउन सकिन्छ। टीका लगाउँदा आशीर्वाद लिने र जमरा लगाउँदा शुभको प्रतीक मानिन्छ।
निष्कर्ष
दशैं बालबालिकाका लागि नाचगान, पिङ खेल्ने, नयाँ कपडा पाउने, र मिठो–मसिनो खाने चाड मात्र होइन, परम्परा, संस्कार र संस्कृतिको सिकाइको समय पनि हो। यस चाडले बालबालिकामा रमाइलो अनुभव दिनुका साथै उनीहरूलाई समाज, परिवार, र संस्कृतिप्रति सम्मान र आदरभाव जागृत गराउँछ।
